چرا باید به کودک قطره آهن بدهیم؟
آهن چیست؟
آهن نوعی ماده معدنی می باشد که نقش کلیدی و مهمی در حفظ سلامتی و رشد کافی کودکان و نوزادان ایفا می کند. سلول های قرمز خون حاوی پروتئینی بنام هموگلوبین می باشند که نقش اساسی در حمل و نقل اکسیژن به تمامی بافت های بدن دارند. هموگلوبین مهم ترین و فراوان ترین پروتئین موجود در گلبول های قرمز می باشند که رنگ قرمز گلبول های قرمز به دلیل وجود این پروتئین می باشد. بدن انسان برای ساخت هموگلوبین به آهن نیاز دارد.هنگامی که گلیول های قرمز و یا هموگلوبین کافی در خون وجود نداشته باشد، فرد دچار آنمی می شود و در تیجه اکسیژن کافی به اندام ها و بافت های بدن نمی رسد.
آیا کودک به آهن نیاز دارد؟
آهن یک ریزمغذی اساسی در تغذیه در دوران شیرخواری است که اگر دریافت آن کم تر از میزان موردنیاز باشد آنمی فقر آهن بروز می کند که می تواند منجر به اختلال تکامل نوزاد در یک تا دوسالگی شود.کودکان برای رشد کافی مغز به آهن نیاز دارند. کمبود آهن که از مشکلات شایع در کودکان زیر دو سال کشور بشمار می رود، سبب اختلال در رشد کودکان، کاهش توانمندی های ذهنی و مهارت های حرکتی، کاهش بهره هوشی، اختلال در رشد سیستم عصبی و کاهش تمرکز می گردد. همچنین آنمی در زنان باردار خطر زایمان زودرس و تولد نوزادان با وزن کم را افزایش می دهد.
عوامل خطر برای بروز کم خونی در کودکان چیست؟
- کم خونی مادر در دوران بارداری
-
دیابت کنترل نشده مادر
-
بارداری های متعدد
-
نوزادان نارس و شیرخوارانی که با وزن کم متولد می شوند.
-
نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند و پس از 6 ماهگی، همزمان با شروع تغذیه تکمیلی از مکمل های حاوی آهن استفاده نمی کنند.
-
کودکانی که قبل از سن یکسالگی از شیر گاو استفاده می کنند. زیرا شیر گاو با جذب آهن در بدن تداخل دارد و با توجه به آنکه دستگاه گوارشی نوزاد هنوز تکامل نیافته است، مصرف مقادیر زیاد پروتئین موجب از دست دادن خون از ناحیه معده و در نتیجه کاهش ذخیره آهن در بدن نوزاد می گردد.
-
کودکان بین سنین 1 تا 5 سال که بیش از 710 میلی لیتر شیر گاو در طول روز مصرف می کنند.
چگونه از ابتلا کودک به آنمی پیشگیری کنیم؟
- برای پیشگیری از بروز کم خونی در کودکان تغذیه با شیر مادر تا سن یکسالگی توصیه می گردد. آهن موجود در شیر مادر نسبت به آهن موجود در شیر خشک راحت تر جذب می شود. کودکانی که از شیر مادر تغذیه نمی کنند باید از شیر خشک غنی از آهن استفاده کنند.
-
قبل از یکسالگی نباید به کودک شیر گاو دهید. دریافت شیر گاو نباید بیش از 710 میلی لیتر در روز باشد. به والدین شیرخوار توصیه می شود که برای دادن شیر گاو تا سن 12 ماهگی صبر کنند.
-
داشتن رژیم غذایی متعادل: هنگام شروع تغذیه با غذاهای جامد که معمولا در سنین بین 4 تا 6 ماهگی شروع می شود بهتر است از غذاهای سرشار از آهن استفاده کنید. بهترین منابع برای آهن شامل گوشت، مرغ، ماهی، سبزی های دارای برگ سبز تیره مانند اسفناج، حبوبات و غلات غنی شده با آهن می باشد.
- ویتامین ث جذب آهن را افزایش می دهد. ویتامین ث به جذب بهتر آهن کمک می کند. به همین دلیل معمولا مصرف ویتامین ث همرا با آهن توصیه می شود. همچنین از طریق دادن غذاهای حاوی ویتامین ث مانند میوه ها و آبمیوه های تازه بویژه مرکبات، میزان جذب آهن را در کودکان افزایش هید.
مکمل های حاوی آهن
در نوزادان نارس و نوزادان که با وزن کم متولد می شوند و هنگامی که شیردهی به کودک بیش از 4 ماه ادامه می یابد، طبق تجویز پزشک باید از مکمل های حاوی آهن استفاده شود. ذخیره آهن بدن شیرخواران در طول 4 ماه اول زندگی شان به اتمام می رسد، بنابراین دادن مکمل های حاوی آهن به کودکان پس از 4 ماهگی ضروری است. این ضرورت در مورد نوزادان نارس و یا نوزادان با وزن کم هنگام تولد بسیار حائز اهمیت است. تشخیص کم خونی و مصرف مکمل های آهن در کودکان می بایست توسط پزشک می باشد و هیچگاه نباید تجویز خودسرانه صورت گیرد، زیرا مصرف بیش از حد آهن در کودک می تواند همراه با بروز عوارض جانبی در نوزادان باشد. عوارض جانبی خفیف مانند اسهال و گرفتگی عضلات می باشد اما مقادیر بالاتر آهن می تواند سبب بروز اثرات جانبی جدی تر مانند آسیب کبدی شود.